ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Ο ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ

Ας υποθέσουμε ότι εκτελέσαμε κάποια άσκηση διαλογισμού και μετά σηκωνόμαστε για να συνεχίσουμε τις δουλειές μας. Σε τι κατάσταση θα βρεθεί ο νους μας; Μοιραίο είναι σταδιακά να επανέλθει στην πρότερη χαοτική του κατάσταση, χάνοντας σχεδόν όλα τα πλεονεκτήματα του διαλογισμού. Προσέξτε όμως: Αν εμείς θεωρούμε ότι ο διαλογισμός είναι κάτι σαν όλες τις υπόλοιπες δραστηριότητές μας, κάτι που το κάνουμε ή χρησιμοποιούμε, περνώντας μετά σε κάτι άλλο, τότε θα εγκαταλείψουμε την διαλογιστική κατάσταση για να την αντικαταστήσουμε με εκείνη την κατάσταση του νου, που όπως νομίζουμε μας εξυπηρετεί στις επόμενές μας δραστηριότητες. Έτσι δεν θα έχουμε σταθερά αποτελέσματα διότι δεν θα υπάρχει συνέχεια. Όταν είμαι καθιστός με κλειστά τα μάτια με συμφέρει να διαλογίζομαι, όταν όμως προσπαθώ να βγάλω χρήματα ή να απολαύσω το φαγητό μου ο διαλογισμός είναι ανεπιθύμητος. Η έννοια του ανεπιθύμητου σημαίνει ότι θα ξεριζώσω από μέσα μου κάθε κατάλοιπο από την άσκησή μου και τελικά δεν θα καταφέρω ποτέ να διαλογιστώ.


Όταν όμως μέσα μας υπάρχει η πραγματική επιθυμία για διαλογισμό τότε αυτή εξακολουθεί να ισχύει, άσχετα με το τι κάνουμε εκείνη στην στιγμή στην ζωή μας. Κανείς δεν μπορεί να μας εξασφαλίσει αυτή την επιθυμία. Αν όμως υπάρχει, τότε ο διαλογισμός καθίσταται μια συνεχής ενασχόληση και όχι κάτι το περιστασιακό. Η πραγματική διαλογιστική κατάσταση έχει σχέση με την εσωτερική σιγή, την αυξημένη επίγνωση, την εσωτερική χαλάρωση και την ευαισθησία της καρδιάς. Συνεπώς είναι κάτι που μπορούμε να το ασκούμε συνεχώς και όχι μόνο σε ορισμένες ώρες της ημέρας. Κάτι το οποίο γίνεται εν κινήσει θα λέγαμε και εμποτίζει έτσι όλες μας τις καθημερινές δραστηριότητες, εσωτερικές και εξωτερικές, μεταμορφώνοντας με αυτόν τον τρόπο την ζωή και τον εαυτό μας.


Για τους περισσότερους αυτό ακούγεται ως κάτι το υπερβολικό, ή τουλάχιστον κουραστικό. Αφού λοιπόν δεν τους ελκύει ας το αφήσουν στην άκρη και ας κάνουν αυτό που επιθυμούν. Ούτως ή άλλως ούτε αυτό θα κρατήσει πολύ. Συνήθως με αυτά τα πράγματα ασχολούνται άτομα νεαρής ηλικίας. Μόλις βρουν γυναίκα, ή άνδρα αντίστοιχα και κάποια δουλειά, σταματούν τον διαλογισμό που τον χρησιμοποιούσαν στην πραγματικότητα σαν θλιβερό υποκατάστατο την έλλειψης καλής ψυχικής επικοινωνίας με κάποιον άνθρωπο του άλλου φύλλου. Δεν θέλουμε να γίνουμε κυνικοί, αλλά η ηλικιακή και κοινωνική σύσταση των μελών πολλών σχολών μεταφυσικής αυτό μας δείχνει. Πάνε εκεί για να καλύψουν ψυχολογικά κενά. Καμία σχέση με εσωτερισμό. Το ίδιο μας δείχνει και η ηλικιακή σύσταση και η κοινωνική κατάσταση των μανιωδώς ασχολούμενων π.χ. με τους υπολογιστές. Κάποιος μου είχε πει κάποτε ότι αν θέλουμε να διαπιστώσουμε την γνησιότητα των μεταφυσικών ενδιαφερόντων μιας γυναίκας, θα πρέπει να περιμένουμε πρώτα να παντρευτεί και να κάνει παιδιά. Αν λοιπόν γίνει μητέρα και διατηρήσει τα ενδιαφέροντά της, σημαίνει ότι αυτά ήταν γνήσια. Αυτό συμβαίνει σπάνια. Φυσικά τα ανάλογα ισχύουν και για τους άνδρες, μόνο που εκεί υπεισέρχεται επίσης η επιτυχία στην ζωή και ορισμένοι ανόητοι παράγοντες, όπως αγορά αυτοκινήτου, κινητού τηλεφώνου και κάτι τέτοια. Τέτοιου είδους πράγματα πρέπει να τα γνωρίζουμε για τον εαυτό μας. Σημασία έχει λοιπόν να είμαστε όσο μπορούμε περισσότερο ξεκαθαρισμένοι, έχοντας αυτογνωσία. Η επιθυμία μας για διαλογισμό είναι επιθυμία για διαλογισμό, ή απλώς δεν έχουμε γυναίκα;


Ας γυρίσουμε τώρα στο θέμα μας. Όταν φροντίζουμε να διαλογιζόμαστε κατά την διάρκεια της ημέρας, αυτό σημαίνει ότι ο εσωτερικός μας κόσμος βρίσκεται σε μια κατάσταση ιδιαίτερης αντιληπτικής ευαισθησίας. Προσλαμβάνει τις εντυπώσεις με τέτοιο τρόπο, που τις αποτρέπει να γίνουν βορά του εγώ μας. Αν κάποιος για παράδειγμα μας επαινέσει ή μας κατηγορήσει, εμείς αντιδρούμε με υπερηφάνεια ή με οργή και απογοήτευση. Αυτή είναι πάντα η αντίδραση του εγώ. Όταν ο νους βρίσκεται σε διαλογιστική κατάσταση, η αυξημένη επίγνωση μας επιτρέπει να διαπιστώσουμε επί τόπου τις αντιδράσεις του εγώ, γιατί δεν είμαστε αφηρημένοι, και τις εξαλείφει χωρίς εμείς να αναγκαστούμε να τις καταπιέσουμε, πράγμα το οποίο θα δημιουργούσε παραμορφώσεις μέσα μας. Όταν δεν σκεφτόμαστε δεν μπορούμε φυσικά να τροφοδοτήσουμε την οργή μας με σκέψεις... Αλλάζει έτσι η συμπεριφορά μας και η στάση μας απέναντι στην ζωή και στον εαυτό μας. Κάτι τέτοιο ενδέχεται να μην μας είναι ιδιαίτερα επιθυμητό. Ίσως να βολευόμαστε με έναν δεκάλεπτο διαλογισμό ημερησίως, ώστε μετά να έχουμε όλη την μέρα δική μας προκειμένου να ικανοποιήσουμε τα παιχνίδια του εγώ μας. Ο διαλογισμός όμως διαλύει τις διάφορες εμπλοκές πριν ακόμα αυτές καλά καλά δημιουργηθούν, με αποτέλεσμα την άμεση απελευθέρωση του ψυχικού μας κόσμου από τις ξένες επιρροές, τα κατακλυσμικά συναισθήματα, τις ανισόρροπες σκέψεις και τις ανεξέλεγκτες πράξεις. Αν την στιγμή ενός επίμαχου περιστατικού παρουσιάσουμε κάποιες ανεξήγητες αντιδράσεις, αμέσως καθίσταται φανερή η αιτία τους, διότι αυτό που την έκρυβε ήταν η διαδικασία της σκέψης, την οποία το εγώ χρησιμοποιεί όχι μόνο για να πετυχαίνει τους στόχους του, αλλά και για αυτοάμυνα από την ίδια μας την συνείδηση. Αυτό κάνει την διαδικασία της αυτοανάλυσης περιττή, διότι η αλήθεια βρίσκεται μπροστά μας ολοφάνερη.


Ενώ λοιπόν ομιλούμε, τρώμε, εργαζόμαστε, ξεκουραζόμαστε, διασκεδάζουμε, παρακολουθούμε προσεκτικά με συγκέντρωση της προσοχής, τι κάνουμε, τι συμβαίνει έξω μας και μέσα μας. Δηλαδή διαλογιζόμαστε. Αν έχουμε αντιληφθεί την σπουδαιότητα αυτής της κατάστασης τότε δεν θα μας πολεμήσει ο ίδιος μας ο εαυτός και θα σημειώσουμε γρήγορη πρόοδο. Αυτό όμως είναι αρκετά σπάνιο φαινόμενο και αφορά ανθρώπους ιδιαίτερα ξεκαθαρισμένους με τον εαυτό τους. Η συνεχής αυτή αυτοπαρατήρηση διαλύει επί τόπου οτιδήποτε δεν είναι προϊόν της δικής μας συνείδησης. Έμμονες ιδέες, φοβίες, αρνητικά συναισθήματα, ιδεολογίες, συνήθειες κ.λ.π. προσφέροντάς μας έτσι μια ζωή περισσότερο συνειδητή. Η προσοχή δρα μέσα μας με έναν καταλυτικό τρόπο.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτή η κατάσταση είναι το να ζούμε στο εδώ και τώρα. Είναι μια διαδικασία συνειδητής παρουσίας στον εαυτό μας και στην ζωή μας. Αυτές οι εκφράσεις έχουν κακοποιηθεί αρκετά, διότι χρησιμοποιούνται συνεχώς από ανθρώπους που δεν καταλαβαίνουν την βαθύτερη σημασία τους. Ζω στο εδώ και τώρα όχι μόνο όταν είμαι προσγειωμένος στην πραγματικότητα, όπως συνήθως λέμε, αλλά όταν ο νους μου δεν σχηματίζει καθόλου σκέψεις και εικόνες (ασφαλώς εκείνες που είναι περιττές και όχι αυτές που μας βοηθούν π.χ. να συνομιλήσουμε, να εργαστούμε, ή να επιλέξουμε το μεσημεριανό μας γεύμα). Οι σκέψεις είναι πράγματα που συνέβησαν ή που υπολογίζουμε ότι θα συμβούν, αφορούν δηλαδή το παρελθόν ή το μέλλον, ή είναι πράγματα που δεν συμβαίνουν εδώ, γιατί για παράδειγμα σκεφτόμαστε κάποιον άλλον άνθρωπο που δεν είναι παρών. Όταν συνομιλούμε με κάποιον πρέπει να δίνουμε όλη μας την προσοχή σε αυτά που λέει και σε αυτά που αισθανόμαστε εμείς. Αυτή είναι η παρούσα πραγματικότητα. Αν όμως εμείς σκεφτόμαστε τις απόψεις μας γι αυτόν τον άνθρωπο που τις σχηματίσαμε από παρελθούσες εμπειρίες, τότε έχουμε μέσα μας κάτι που δεν διαδραματίζεται στο εδώ και τώρα. Ζούμε με μια φαντασίωση, άσχετα με το ότι όλα αυτά κάποτε συνέβησαν και ενδεχομένως έχουν την χρησιμότητά τους. Δεν προσλαμβάνουμε την υπάρχουσα κατάσταση, αλλά την αναμιγνύουμε με τις δικές μας προβολές και προκύπτει έτσι ένα υβρίδιο της πραγματικότητας. Ζούμε σε μια πραγματικότητα δικής μας κατασκευής.


Είναι μεγάλη υπόθεση το να βρίσκεται η προσοχή μας στο εδώ και τώρα. Αυτό απαιτεί μεγάλη διάκριση, συγκέντρωση του νου και ευαισθησία. Να παρακολουθούμε χωρίς να σχηματίζουμε νοητικές εικόνες, ό,τι συμβαίνει μέσα μας και γύρω μας. Τότε τα πάντα θα ανατραπούν. Κατ΄ αρχήν θα αντικρίσουμε κατά πρόσωπο την ζωή μας και τον εαυτό μας χωρίς ωραιοποιήσεις. Χωρίς να παρεμβάλλονται οι δικής μας κατασκευής εικόνες και οι περιβόητες απόψεις μας, που τόσο πολύ τις αγαπάμε και τις προβάλλουμε. Μόνο η ωμή πραγματικότητα, που έχει την δική της απεριόριστη σοφία. Δεν χρειάζεται τις δικές μας προσθήκες. Η πραγματικότητα είναι αυτάρκης και αυτή είναι που μας διδάσκει. Δεν μας διδάσκουν οι φαντασιώσεις μας, ούτε τα παιχνίδια του μυαλού μας.


Πριν κλείσω θα ήθελα να απαντήσω σε μια ερώτηση την οποία σε αυτές τις περιπτώσεις διατυπώνουν πάντοτε οι συνήγοροι του νου. Μα η σκέψη και το μυαλό δεν χρειάζονται; Ασφαλώς και χρειάζονται, είναι αυταπόδεικτο. Θα ήταν ανεδαφικός όποιος ισχυριζόταν το αντίθετο. Το ζήτημα είναι όμως πως θα τα χρησιμοποιήσουμε. Ο νους μας θα είναι ο καθρέφτης της πραγματικότητας, ή ο καθρέφτης του εγώ μας;